ئەم ل سەر ناڤێ مالپەرا خوە یا وەشانێ ئێریشا ئیرانێ یا شەڤا 15 چلەیا 2024 ب مۆشەکێن بالیستیک یێن ل دژی ھەولێرا پایتەختا کوردستانێ و قەتلکرنا 5 وەلاتیێن کو د ناڤ وان دە زارۆکەک ژی ھەبوو شەرمەزار دکن و ب تووندی شەرمەزار دکن.
سەرۆک بارزانی ب کورتی ئەڤ ئێرشە وھا ب ناڤ کر: ئارمانج تەسلیمکرنا ئیرادەیا گەلێ کوردە
ئیرانێ ب ڤێ ئێریشێ چ ئارمانج کر؟ ئەڤ پرسە دێ دەمدرێژ هێت نیقاش کرن. پەیاما جەنابێ سەرۆک بارزانی یا پشتی ئێریشێ، “دکارن مە بکوژن، لێ نکارن ئیرادەیا مە تەسلیم بگرن” ئەڤ ئێرش د وارێ سیاسی-لەشکەری و جیۆپۆلیتیک دە کورت و جەوھەری پێناسەکر و تشتێن کو دڤێت بێن کرن ژی ئەشکەرە کرن.
ئەڤ ئێرشا تەرۆریستی یا ئیرانێ یا سەیرە و ژ بۆ پەیام دایینێ بوو. نەخوە، ل ھەمبەری ھێزەکێ کو گەفان لێ دکە، نەھاتییە کرن. وەخت و ئارمانجا بوویەرێ ژی دیار دکە کو ئیران ب شێوازێ خوە پەیامان د دە. یێن کو ھەول دان مالا کارسازێ کورد وەکە ناڤەندا مۆئسادێ نیشان بدن، ب جەنازەیێ ژینایا 11 مەھی یا شەوتی و قورعانێن د مالێ دە شەوتی شەرمەزار و روورەش بوون. ئیراق ژی نەچار ما و دییار کر کو مالباتەک سڤیل ھاتییە ئارمانجکرن. ئیرانێ د دیرۆکا خوە دە ت جاری چ بارەگەھێن مۆئسادێ نەکرینە ئارمانج.
گەر ئەم ببێژین ئیرانێ ژ بەر ھەبوونا ئەمریکایێ ئێریش کریە، ئەم راستییێ بینن پێشبەری وە: ئەمریکایێ ل گەلەک جھان بارەگەھێن خوە ھەنە. قەتەر ژی د ناڤ دە، د بن دفنا ئیرانێ دا بارەگەھێن مەزن ھەنە و ھەتا نھا ئیرانێ یەک ئێریش ژی ل سەر وان نەکریە. ھەروھا ل ناڤەندا باژارێ سلێمانیێ بارەگەھەکێ لەشکەری یێ ئامەریکایێ یێ گەلەکی گرینگ ھەیە. د ناڤبەرا ڤی بارەگەھی و بارەگەھا ئیرانێ دە تەنێ 3 کم ھەیە. ھەر وھا ئەمریکا بالافرخانەیا سلێمانیێ پر ئەکتیڤ ب کار تینە. لێ ئیرانێ رۆژەکێ ژی ئەڤ بنگەھە ب گۆتن ژی نەکرینە رۆژەڤا خوە.
ژ سەدسالا 20 ڤە ل سەر کوردان قرکرن و ھەولدانێن تەسلیمگرتنێ ھەنە. ل ئالیێ دن ھەولێر د ڤێ سەدسالێ دە سەمبۆلا تێکۆشین و دەستکەفتێن کوردانە. کورد د وارێ سییاسی، ئابۆری، لەشکەر و نرخێن نەتەوەیی دە ل ھەولێرێ تێن تەمسیلکرن.
دەما کو سەرۆکوەزیر ل داڤۆسێ بوو ئێریش کرن، پەیام گەفا “ئابۆریایە
نە تەسادوفە کو رۆژا کو سەرۆکوەزیرێ ھەرێما کوردستانێ مەسروور بارزانی چوویە لووتکەیا ئابۆری یا جیھانێ یا داڤۆسێ کارسازەکی گرینگ ببە ئارمنجا ئێریشێن ئیرانێ. ئەڤ ئێرش گەفە ل سەر پێشکەتنا کوردستانێ د وارێ ئابۆری، سییاسی و دیپلۆماتیک دە. ئیران دخوازە ڤێ پەیامێ بدە کوردان “دڤێت ھوون تەسلیمی مە ببن”.
ھەرێما کوردستانێ بوویە بازارەکە ئابۆری یا ناڤنەتەوی ئەڤ یەک نەتەوەبوونا کوردان ژی ب خوە رە پێشدخە. ژ بەر ڤێ یەکێ ئابۆریا کوردان د بن ئێریشێن پرئالی دەیە. گەندەلی، ناکۆکیێن سەرمایەداری، ئیدیعایێن ل سەر داھاتا پەترۆلێ، نووچەیێن گەمژانە و ھتد، ئەڤ ھەموو ھەولدانێن ژناڤبرنا ئابۆریا کوردانن.
سەرخوەبوونا ئابۆری یا کوردان ھەموو ھێزێن ھەرێمێ دترسینە. ژ بەر کو ئابۆریەک بھێز ھێزا سیاسەتەک سەربخوە و شیانەک گرینگ یا چالاکیا ناڤنەتەوەیی پەیدا دکە. پاشڤەروویێن ھەرێمێ و ھندەک نەیارێن کوردان یێن رۆژئاڤایی ب ھەڤ رە تەڤدگەرن دا کو کوردستان نەفت و داھاتێن خوە نەفرۆشە. سیاسەتا دۆرپێچکرنا ئابۆری و سیاسی یا کوردستانێ ھەتا ئیرۆ بەردەوامە.
ئیران تەسلیمیەتێ ل سەر ھەرێما کوردستانێ فەرز دکە
ئیران ل ھەرێمێ رۆژھلاتا ناڤین کاریە باندۆرێ ل سەر ئیراق، سووریا، لوبنان و یەمەنێ بکە و دەستھلاتێن نیزیکی خوە دامەزرینە. و کاریە خوە بگھینە گەلەک خالێن ئیراقێ، د ناڤ وان دە سوننە ژی ھەنە. لێ نکاریە خەتا سەرخوەبوونێ یا کو ناڤەندا وێ ھەولێرە کۆنترۆل بکە. ئیران ژ ئالیێ سیاسی، ئیعتیبار و جوگرافی ڤە نەکەتنا ھەولێرێ د بن کۆنترۆلا خوە دە ب پرسگرێکەکە مەزن دبینە. ژ بەر کو حکوومەتا ھەولێرێ ل گۆری دیالەکتیکا تێکلی-ناکۆکی یا لگەل ھەر کەسی، ھەر کو دبە بلا ببە سیاسەتا سەربخوە دمەشینە. ژ بۆ کو ھەولێر نەبە جھێ شەر و پەڤچوونێن ھێزێن ھەرێمی ژ سالا 2012 ڤە ھەولێن مەزن ددە.
خوەپێشاندانێن مامۆستایان، ناکۆکییێن کو سلێمانی گوور دکە و پێشدخە، دەستدرێژیا جەحشێن پەکەکێ ھەموو ل سەر ڤێ ئەجیندایێ دمەشە. ئیران وسا دفکرە کو کورد دێ وەکە سەردەما پەیمانا 1974 دێ ھێن پەرچقاندن. ئیران ب ئێرشێن تەرۆریستی دخوازە ئیرادەیا ھەولێرێ یا سییاسی بترسینە و پەی رە تەسلیم بگرە. واتە دەولەتا ئیراقێ 90 سالان ب کۆمکوژی و ئەنفالا ھەول دا کو کوردان تەسلیم بگرە لێ سەرنەکەت ڤێجا ما ئیران دکارە ب چەند مووشەکان ئیرادەیا کوردان تەسلیم بگرە؟
یەکانە ناڤەندا کو ھیچ تەسلیم نەبوویی: رێبازا بارزانییە
سەدەما بنگەھین یا کەمالیست، ترکێن ئیسلامی و سیاسەتا ئیران-فارس ئەوە کو رێبازا بارزانی یا سەربخوە تێک ببن. سیاسەتا بارزانی دەم ب دەم سەکنی بە ژی، لێ ت جاران تەسلیم نەبوویە. دژمنێ کوردان ڤێ راستییێ باش دزانن.
ژخوە یەنەکێ خوە رادەستکرییە. یەنەکە یا د بن سەرۆکاتیا بافل تالەبانی دە، وەکە باسکێ حەشدا شەعبی یە. ھەر وھا ئەو گلێشێ سیاسی یێ وەکە شاسووار عەبدولواحید و پەکەکە ژی ب ھەمان ئاوایی وەک پێکھاتەیێن ھەرێمی یێن ئیرانێ نە. ژ بۆ ڤێ ژی دبێژن “ئەگەر ئەم بارزانی ب پاش ڤە بکشینن، کوردستان دێ بکەڤە ناڤا دەستێ مە دە” ئەڤ راستی پر زەلالە. واتە یەکانە ھێزا کو ل ھەمبەر سیاسەتا دۆرپێچکرن و گرتنا کوردستانێ ژ ئالیێ ئیران و ترکیێ ڤە ل بەر خوە ددە، کەڤنەشۆپیا سیاسی یا رێبازا بارزانییە. سەدەما بنگەھین یا کو ل ھوندر و دەرڤە ئەوقاس ئێریش ل سەر خەتا بارزانی تێ کرن ئەڤە. رێبازا بارزانی ژ بۆ کوردان سیوانەکە کەرامەت و ئازادییێ یە دڤێت کورد د بن ڤێ سیوانێ دە بجڤن. دا کو ئازاد و ئارام بژین.
کورد ژ ھەر چار ئالیان ڤە د بن دۆرپێچێ دە نە
راستی و ئەنجامێن سیاسی یێن ئێریشا ل سەر ھەولێرێ دێ دەمەکی درێژ د رۆژەڤا مە دە هێت نیقاشکرن. ئیحتیمال ھەیە کو ب تایبەتی د مەھا بھارێ دە پێڤاژۆیەکا ب ناکۆکتر دەست پێ بکە. ب گشتی سالا 2024 ژ بۆ کوردان دێ ببە سالەکا دژوار. دخوازن دیسا کوردستانێ پارڤە بکن و دیسا داگیر بکن. گەفێن کو مە رێز کرنە نە تەنێ ژ بۆ ھەولێرێ نە. ئەڤ خەتەری د سەری دە ل سەر رۆژئاڤا و ھەموو کوردانە. ئیرۆ ھندەک دەردۆر ژ ئێریشا ئیرانێ یا ل سەر ھەولێرێ کێفخوەشن، ئەو وە دزانن کو رێبازا بارزانی دێ لاواز ببە. بلا کەس خوە نەخاپینە و دلخوەش نەبە ژ بەر کو ھەولێر ب قاسی دژمنا خوەدی دۆست و ھێزە ژی. رەوا دیتنا ئێریشێن ل سەر ھەولێرا پایتەخت، دێ پێشییا داگیرکرنا قامشلۆکا رەنگین و ژ ناڤ برنا سلێمانیێ ژی ب خوە رە بینە. دڤێت کورد ب ئێشێن ھەڤدوو خەمگین بن نە کەیفخوەش بن.
ستاتویا باشوورێ کوردستانێ وەکە حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ ژ بۆ کوردان دەستکەفتیەکە گرینگە و گارانتیا پاشەرۆژا ئازادە. ھەر کوردێ کو ئێریشا ل سەر کوردستانێ وەکە ئێریشەکە ل دژی ژیانا خوە یا تاکەکەسی و مالباتی نەبینە و ژ بۆ پاراستنا وێ ھەول نەدە، ب زانەبوون یان ژی بێ زانەبوون دبە شریکێ داگیرکەران.
بەلێ مە ئەوقاس بەحسا دژمنان کر، دڤێت مە چەند گۆتن ل سەر جەحشان ژی ھەبن. دبێژن “گور زڤستانێ دەرباس دکە، لێ سەرمایا وێ ژ بیر ناکە.” بەلێ، ئەم دێ ل ھەمبەر دژمنان ل سەر لنگان بمینن، لێ مەدیایا پەکەکێ کو د تەلەڤزیۆنا خوە دە ھەول ددە ئیرانێ بێگونەھ نیشان بدە ژ بیر ناکین. یێن کو کەیفا وان ب ڤێ ئێرشێ ھاتی و سەرساخی ژ بۆی زەرەرمەندان نەخواستی ئەم ژبیر ناکن. چاوا کو ئەم دژمنێ خوەیێ ھار و خەدار ژ بیر ناکن، ئەم دژمنکاریا جەھشێن وان ژی ژبیر ناکین.
