دارا بلەک
ل ترکیێ و باکورێ کوردستانێ ژ بلی کێمبوونا ھزرێن نەتەوی د ناڤا کوردێن سیاسی دە، گەلەک بابەت د چەرچۆڤەیا کەمالیزمێ دە تێنە گۆتوبێژ کرن، ھەتا رادەیەکی گەلەک ژ سیاسەتمەدارێن کو، نیک دلەکێ کوردایەتیێ دکن ب حەمد یان ژی بێ حەمدێ خوە کەمالیزمێ دپارێزن و وان بیر و باوەریان وەک پیڤانەکا ب ناڤێ دەمۆکراتبوونێ و پێشڤەروتیێ دبینن.
گەلەک سیاسەتمەدارێن کورد پەسنێ کەمالیزمێ ددن و بیر و باوەریێن وی وەکە رێیەکا ئازادیێ دنرخینن. ئەڤ یەک د بنگەھێ خوە دە ژ باندۆرا چەپێن ترک دەردکەڤە ھۆلێ. چەپێن ترک کەمالیستن و ڤێ یەکێ ب سەربلندی دپارێزن. ئەگەر ئیرۆ پارتیەک وەک دەمێ کەسایەتێن وەک دەنیز گەزمیش و ھەڤالێن وی ل باکورێ کوردستانێ ب بیر بینن، ئەڤە ژ باندۆرا کەمالیزمێیە. لێ مخابن وەک پیڤانەکا شۆرەشگەریێ تێ نرخاندن.
ھندەک پارتیێن نیک دلەکێ دۆزا کوردایەتیێ دکن د سەری دە ژی دەم، پرانی نێزکی جەهەپێ و پارتیێن چەپێن ترکن. گەلۆ ئەو تشتا کو وان نێزکی چەپان و پارتیێن کەمالیست دکە چیە؟ ئەگەر بەرسڤا ڤێ پرسێ باش بێ دایین، ھەروەھا ژ بۆ بەرسڤەک راستەقینە سەرێ خوە بێشینن و لەکۆلینەکی بکن دخوەیە کو پیڤانا نێزکبوونێ نە پرسا کورد و بەرژەوەندیێن کوردستانێنە. سەدەمێن نێزکبوونێ ژ کەمالیزمێ پێڤەتر نە تشتەکێ دنە. ژ بەر کو ل ترکیێ ب گشتی، نێزیکبوونا بیر و باوەریێن وەلاتێن رۆژئاڤا، دەمۆکراتبوون و پێشڤەرووتی ھەتا رادەیەکی ھەڤدەمی د کەمالیزمێ دە تێ قەبوول کرن. واتە ل گۆرا وان کەمالیزم جڤاتەک مۆدەرن دپارێزە و ڤێ ژی ل سەر جڤاتەک ئۆلدار و یا عۆرف و عادەتان د ناڤا خوە دە دپارێزە دسەپینن. بنگەھ ئەڤە.
وەک کوردەکی دەما مرۆڤ کەمالیزمێ بنرخینە، دبینە کو مەجالێ نژادپەرەستیێ سەردەستێ ھەموو گۆتار و مژارێن دنە. تایبەتی دەما پرسا کورد تێ ھۆلێ و ب ئاوایەکی بەحسا چارەسەریا پرسا کورد تێ کرن نژادپەرستیا کەمالیزمێ ڤەکری خویادبە و سەردەستیێ ل ھەر رامانەک دن دکە.
ل ترکیێ تەڤگەرا چەپ د ناڤا خوەندەڤانا دە دەما ژ سالێن 60 ڤە زێدە بوو، ب تەمامی د چارچۆڤەیەکا چەپاتیێ و پێشڤەروتیێ دە دھات نرخاندن، لێ جاردن باوەریەکا نژادپەرەستیا ب ھێز د ناڤا خوە دە خوەدی دکر. دەما بەحسا پرسا کورد نەھاتبا کرن، ئەڤ ئالیێ نژادپەرستیێ نەدهات دیتن و پێشڤەرووتی و دەمۆکراسیا کو دپاراستان دھات دیتن. لێ ھەر دەما پرسا کورد بھاتبا بەحس کرن، ئالیێ وان یێ نژدپەرەستی دەردکەتە پێش.
د جیھانێ و ھەرێمێ دە پشتگریا ھەمی تەڤگەرێن ئازادیخواز دکرن، ژ ئامەرکایا لاتینی بگرە ھەتا ئەفریقا و ھەتا بگهە رۆژھلاتا ناڤین، پشتگریا ھەمی تەڤگەرێن ئازادخواز و سەرھلدانا ملەتێن بندەست دکر. لێ دەما پرس دبوو یا کوردان، تەڤگەرا ئازادیخوازا کورد ژ بۆ وان پاشڤەروو بی ل دژی دسەکنین. ب ڤێ زھنیەتێ دژاتیا شۆرەشا کورد ل باشوورێ کوردستانێ دکرن و سەرۆکێ نەتەوی بارزانیێ نەمر ب پاشڤەروتیێ تۆمەتبار دکرن. مخابن گەلەک تەڤگەرێن کوردان ژی د بن باندۆرا وان دە ھەمان تشت دکر. ئەڤ یەک راستیا پێڤاژۆیەکا تەڤگەرا کورد ب خوە ژی بوو.
ل ترکیێ کەمالیزم بوویە وەک بەنیشتەکی د دەڤێ ھەرکەسی دە، بەس وەسفا کەمالیزمێ بدە خوە پسپێرە وێ ئایدۆلۆژیا نژادپەرەست وەک دن تشتەکی دن نەکە و نە ھەوجەیێ هزرکرنێ یە ژی. ژ بەر ڤێ ژی دەما بهێت ئاخاڤتنێ ھەمی ئالییێن ترک، کەسایەتێن وان، سیاسەتمەدار و رەوشەنبر پرانی کەمالیستن و ب ڤێ یەکێ ژی شانازیێ دکن. ژ بەر ڤێ ژی د جڤاتەک وەک یا ترکان دە ئایدۆلۆژیا نژادپەرەستیێ سەردەستە و ل جیهێ کو وەکھەڤییێ و تایبەتی وەکھەڤیا ھەموەلاتیان بپارێزن ژی، پرسا نە قەبوولکرنا ھەڤ دەرتێخن پێش، ھەر یەک ئالیەکییە و گەلەک واران دە جوداھیێن وان ب توندی تێنە گۆتوبێژ کرن، ھەتا ھندەک جاران ئەڤ توندی دگھە رادەیا توندوتیژیا فیزیکی. لێ دەما پرس ببە کورد ھەمی ب ھەڤرە کوردان ژ دەرڤەیێ چارچۆڤەیا خوە یا جڤاکی دنرخینن. کی زیدەتر باڤێژە کوردان و ل ھمبەر داخوازیێن کوردان ب توندتر بسەکنە، ئەو د ناڤا جڤاتا ترکان دە “نیشتیمانپەروەرێ ھەری مەزنە.”
ئەڤە کارەساتا ھەری مەزن یا جڤاکا ترکیێ یە. دەما ئەم دبێژن ئەو جومھوریەتا کو، ئیرۆ ب ھەواری ترک بەحس ژێ دکن و ناخوازن بناغەیێ وێ قەت بهێت گوھەرتن، ئەو جومھوریەتا کو، ل سەر ئدەۆلۆژیا چێکرنا نەتەوەیا ترک و ئینکار و ئیمھایا کوردا ھاتیە ئاڤاکرنە.
باوەریەک ھەیە کو، دبێژن ئایدۆلۆژیا کەمالیزمێ د ساخیا موستافا کەمال دە د سالێن 1930 دە دەردکەڤە ھۆلێ و ھەولددە کو شەکلەکی خوە ڤەهینیت. د ڤان سالان دە ل گەلەک وەلاتێن جیھانێ رەژیمێن یەک پارتیتییێ دھاتن دامەزراندن. ل ئیتالیایێ فاشیزم، ل ئالمانیا ناسیۆنال سۆسیالزم ل روسیایێ کۆمونیزم رۆژ ب رۆژ گەش دبین. ڤێ یەکێ باندۆرا خوە ل گەلەک وەلاتان دکر. ھندەک لێکۆلنەرێن ترک ب خوە ژی دبێژن کو، ئەتاتورک ژی د بن باندۆرا ڤان وەلاتان دە ھەول دا کو ئایدۆلۆژیەکا خوە بئافرینە و ئەڤ ژی د بناغەیێ کەمالیزمێ دە ڤەشارتیە. د ئەنجام دە جومھوریەتا ترکان ژی ئایدۆلۆژیا خوە ئافراند و ئەو ھەتا وەک ئیرۆ بەردەوامە.
ئەگەر ئەم وەک کورد، ب ناڤێ پێشڤەرووتیێ، مۆدەرنیزمێ و دەمۆکراسیێ بکاربن ژ باندۆرا کەمالیزما کو چەپێن ترکا ل سەر مە فەرز کری دەرکەڤین، ئەم دێ ب زەلالتر کارین خوەدی ل بیر و باوەریێن نەتەوی یێن کو ملەتێ مە بەر ب ئازادیەکی ڤە ھەتا بەر ب دەولەتبوونێ ڤە ببە دەرکەڤین.
ژ بەر ڤێ ژی ئەو گۆتارێن کو دبێژن “کەمال ئەتاتورک گەلەک تشتێن مەزن کرنە و سەرۆکەک گەلەک سەرکەفتیبی” نە راستن و وەک کورد ژی دەست ژ ڤان گۆتنان بەردن و وی ژ بۆی خوە نەکن مۆدێل.
ئەتاتورک چ کربە ژ بۆ ترکا کریە و سەدەمێ کو نژادپەرەستیا د ناڤا ترکان دەیە. کەمالیزم ژ بۆ کوردان ئینکار، ژناڤبرن و کۆمکوژیە. بنگەھێ نژادپەرەستیا ل ھمبەر کوردایە.
ژ بەر ڤێ ئەم نە کەمالیستین.
