پەکەکە و پێکھاتەیێن وێ ل ئەورۆپا و وەلاتێن دن ب دزی ڤە پێڤاژۆیەک دایە دەسپێکرن ژ بۆ عەڤدللا ئۆجالان ژ بۆ خەلاتا ئاشتیێ یا نۆبلێ بهێتە پێشنیارکرن. یا بالکێش ئەڤە کو دەردۆرێن پارتیا دەمێ دبێژن کو ئۆجالان دێ ژ بۆ نۆبلێ هێتە پێشنیارکرن و دەولەتا ترک ل دژی ڤێ پێشنیارێ دەرناکەڤیت و ل دژی ڤێ یەکێ چ خەباتێن دیپلۆماتیک نامەشینت. واتە ئۆجالان دێ ژ بۆ نۆبلێ هێتە پێشنیارکرن و دەولەتا ترک ژی ڤێ یەکێ ئاستەنگ ناکت. گەلۆ ئۆجالان دێ نۆبلێ وەرگریت یان نە، مژارەکا جودایە، لێ تشتەک سەرنجراکێشە کو ناڤێ ئۆجالان لگەل نۆبەلێ دهێتە گۆتن.

سەدەما کو ناڤێ ئۆجالان لگەل نۆبەلێ تێ گۆتن ئەوە کو دەولەتا ترک ب ئاوایەکی ڤەشارتی پشتگریا ڤێ یەکێ دکە، ب ھەڤدیتنێن داوی و داخویانیا ئۆجالان یا 27 سشواتێ ڤە ناهێت ئیزاحکرن. ل ڤر پرۆژەیەکا ستراتەژیکا دەولەتا کوور یا ترک ھەیە کو د سالێن 1970 دە ھاتیە دەستپێکرن.

پشتی دامەزراندنا دەولەتا ترک ، بەر ب داویا سالێن 1960 ڤە ژ نوو ھات سەر ھەشێن خوە و کەڤرێن د ناڤا دەولەتێ دە نوو جھێ خوە گرتن. پشتی وێ دیرۆکێ، دەولەتا ترکیێ پلانێن ستراتەژیک چێکرن دەربارێ گاڤێن کو ھەبوونا خوە بەردەوام بکە. یەک ژ ڤان گوھەراندنا ئەرگومینتێن سیاسەتا وێ یا کۆلۆنیالیست و جینۆسایدێ یا ل کوردستانێ بوو. دەولەتا ترک کارێ خوەیێ رێخستنکرنا خوە د ناڤ کوردان دە ب سازیێن وەک ئاغا و شێخان و ھتد… مۆدەرنیزە کر. و جارا یەکەم خوەست کو ب پارتی و رێبەرێن مۆدەرن، رێخستنەک ھەڤکار و خایین ل سەر سەرێ کوردان ئاڤا بکە، و د ڤی واری دە عەڤدللا ئۆجالان وەک ناڤێ ھەری سەرکەتی و بژارە دەرکەت ھۆلێ.

ئۆجالان ئاکتۆرێ سەرەکی یێ پرۆژەیەکێ یە کو ب ناڤێ “خەفکا ئاپۆ” ژ ئالیێ دەولەتا ترک ڤە ل دژی کوردان ھاتیە دانان. پشتی کو د پێڤاژۆیەکا 40 سالی دە کورد ل پەی خوە کشاندن، ب گۆتنا “ژ بۆ کوردان دەولەتا سەربخوە، فەدەرالیزم و نێزیکاتیێن چاندی” نە پێویستن، د راستیێ دە پاراستنا کۆمارا هەڤگرتی دەولەتا ترک وەک ئایدۆلۆژیا کوردێ ئازاد ب کوردان دا قەبوولکرن. ئەڤ رەوش ژ لایێ دیرۆکا کورد، دیرۆکا ترک و ھەتا ژ بۆ ھەڤسەنگیێن رۆژھلاتا ناڤین ژی گاڤەکا گەلەک گرینگە. ئۆجالان کوردستانا باکور رادەستی ترکیێ کریە. نھا ھەمان ئۆجالان وەک “ئەندازیارێ ئاشتیێ، پێشەنگێ ئازادیێ” دێ ژ بۆ کوردان و دنیایێ هێت پێشکێشکرن و خەلاتکرن. واتە ب ئاوایەکی مەسەلە ئەڤەیە: ھا بۆ تە کوردستان، نۆبلێ بدە…

گەلۆ ئۆجالان، دیاپ ئاخایە یان ژی وەکی حەسەن خەیری یە؟

داخویانیا ئۆجالان یا 27 شوباتێ نە “مانیفیستۆیا سەرکەتنێ”یە وەک کو پەکەکە دبێژە. ئەڤ مانیفیستۆیا ” تەسلیم کرنا کوردا ب دەولەتا ترکیێ یە”، یا ئۆجالان مۆدێلا سەدسالا 21ێ “دی ئێن ئەیا خایینتی و خوەفرۆشیی” یا د دیرۆکا کوردان دەیە.

د سەدسالا 20 دە، د ناڤ خایینێن کورد دە کو دەرفەتا ئازادیا کوردان پێشکێشی مستەفا کەمال کرین، ناڤێن حەسەن خەیری، دیاپ ئاغا و زییا گۆکالپ دەردکەڤن پێش. خایینتیا ئۆجالان ژ خایینتیا ڤان کەسێن کو د سەدسالا 20 دە کورد ل لۆزانێ ب ترکیێ ڤە گرێدان، مەزنتر و بەرفرەھترە.

ئەگەر ئەم بەراوردەکا بچووک بکن، ئۆجالان قەت نە حەسەن خەیرییە. ژ بەر کو حەسەن خەیری باوەر دکر کو کورد دێ ببن بەشەکێ ئەساسی یێ ترکیێ و خوەدیێ وەلاتێ کو دێ هێت ئاڤاکرن. پاشێ وی شاشیا خوە دیت و ھەول دا پەیوەندیێ لگەل شێخ سەعید ژی چێبکە. دیاپ ئاغا ژی مرۆڤەکی 83 سالی بوو کو خوەندن و نڤیساندن ژی نەدزانی. ئەو جاھل بوو و گۆتبوو “ئەم ترکین”. ئەگەر ئەم بفکرین کو ئۆجالان دەما ھات گرتن گۆت “دایکا من ترکە”، ھنگێ د ناڤبەرا ئۆجالان و دیاپ ئاغا دە وەکھەڤبوونەک ھەیە. دەما ئەم تێن سەر زیا گۆکالپ، وی ژ بۆ ترکان پرتووکا ترکیتیێ نڤیسی. ئۆجالان ژی ژ بۆ کوردان پرتووکا ترکیتیێ نڤیسی. ئۆجالان د بن ناڤێ نموونەیا نوو دە ب ھەزاران رووپەل تەئۆری بەرھەم ئانین، تێکۆشینا نەتەوەیی یا کوردان ب گۆتنێن ئایدۆلۆژیک و پۆست-مۆدێرن ژ ناڤ برن.

دەولەتا ترک 50 سالن ھەول ددەت کو سەرۆکاتییا ئۆجالان د چار قۆناغان دا ب کوردان بدەتە قەبوولکرن

دەولەتا ترک دزانیت کو تەنێ ب دەستێ کوردان دشێت کوردان تێک ببت و ژ بۆ ڤێ یەکێ 50 سالن ل سەر دەستێ ئۆجالان ڤێ ستراتەژییێ برێڤە دبەت. ژ بەر ڤێ یەکێ، قەبوولکرنا وی ژ ئالیێ کوردان ڤە ژ بۆ دەولەتا ترک گرینگیەکا ژییانیە. دەولەتا ترک هەتا نھا ژ بۆ ڤێ یەکێ سیاسەتەکا چار-قۆناغی برێڤە دبر.

1- دەولەتا ترک بوو کو ناڤێ ئاپۆچیان بۆ کۆما پەکەکێ یا یەکەم یا ل ئەنقەرەیێ دەسپێکری ب کار ئینای. ئەڤ یەک ل دژی دامەزرینەرێن پەکەکێ کر. دەولەتا ترک ھەتا سالێن 1980 ھەول دا ئۆجالان بکە سەرۆکێ کوردان.

2- د سالێن 1990 دە کوردان هێژ ژی ئۆجالان باش ناس نەدکر، دەولەتێ رۆژنامەڤان شاندن جەم ئۆجالان، ھەڤپەیڤینێن ئۆجالان و وێنەیێن وی ل تەلەفزیۆنێن ترکییێ بەلاڤ کرن، دخوەستن کورد وی وەک “سەرۆک ئاپۆ” قەبوول بکن.

3- دەما ئۆجالان د سالا 1999 دە چوویە ترکیێ، ھێژ د بالافرێ دە گۆت “دایکا من ترکە، ئەز دخوازم خزمەتا دەولەتا خوە بکم”. پشتی وێ ژی د لێپرسینا خوە دە ناڤێن بازرگان و ھونەرمەندێن کو پارە ددانە پەکەکێ گۆتن، دەربارێ ھەموو رێخستن و رێڤەبەرییا پەکەکێ دە زانیاری دانە دەولەتێ. مەدیایا ترک ئەڤ دانپیدانین ئۆجالان د رۆژێن دەستپێکی دە ب کەیفخوەشی بەلاڤ دکرن. رۆژنامەیا ملیەتێ ب تایتلی “ھەر تشت گۆت” و ئەمین چۆلاشان ب تایتلێ “وەک بلبلان د ئاخڤە” دانابوون. کورد ژ ئۆجالان سار دبوون. دەولەتا ترک دیت کو زمانێ د مەدیایا وێ دە شاشیەکا ستراتەژیک ھەیە و د جھ دە تایتلێن وەک “ئۆجالان بەرخوە ددە” بەلاڤکرن. و قەدەغە کر کو دیمەنێن ئۆجالان د بالافرێ دە دبێژە “دایکا من ترکە، ئەز دخوازم خزمەتا دەولەتا خوە بکم” د تەلەڤیزیۆنان دە بهێن بکارئانین.

4 -دەما ئۆجالان د سالا 1999 دە چوویە ئیمرالیێ، ئەو سەرۆک ئاپۆ بوو. پشتی خیانەتا ئیمرالیێ، ب فەرمانا خوە بوو رێبەر ئاپۆ. واتە ل پشت ڤێ سیفەتا رێبەر ئاپۆ دە ژی دەولەتا ترک ھەیە.

ئەڤ مەسەلەیا بەربژێریا ئۆجالان یا ژ بۆ نۆبلێ تەمام بەردەوامیا چیرۆکا مە یا ل لسەر ڤەگێرایە. نھا قۆناغا 5ێ ھەیە، ئەگەر ئۆجالان ڤێ پێڤاژۆیێ ژی ل گۆری بەرژەوەندیێن دەولەتا ترک و پاراستنا وێ یا هەڤگرتی برێڤە ببت، ئەو دێ خەلاتەکا مەزنتر وەرگریت و وەکە بەربژێرێ نۆبلێ دێ هێتە پێشکێشکرن. ژ بەر ڤێ یەکێ ئەم دبێژین، ناڤێ ئۆجالان لگەل نۆبلێ بهێتە گۆتن نە ژ بەر خزمەتا وی یا ژ بۆ کوردانە، بەلکو ل ھەمبەری خزمەتا وی یا ژ بۆ دەولەتا ترکە. ئەم دزانین کو ئۆجالان ب دەنگێ خوە گۆتیە دەولەتا ترک: “ئەز بەلێندەرم، من ژ بۆ خوە بکار بینن”.  ئۆجالانێ بەلیندەر نھا دخوازیت ببت ئۆجالانێ کو ژ بۆ نۆبلێ دهێتە پێشنیارکرن.

پەکەکێ قەبوول نەدکر کو چ کورد چ خەلاتا وەرگرن…

د ڤێ ناڤبەرێ دە، ئەم ڤێ نۆتێ ژی بنڤیسن: دەما کو لەیلا زانا خەلاتا ئازادیا رامانێ یا ساخارۆڤ وەرگرتی، ئۆجالان ب گۆتنا “د راستیێ دە دڤێت وی خەلاتی بدەنە من” و ب کەربووکین ل دژی لەیلا زانا ھەلوەست نیشان دا.

یاشار کەمال، ھەر چەند ب ترکی دنڤیساند ژی، ئەو کوردەک بوو کو ژ بۆ نۆبلێ ھاتبوو پێشنیارکرن. کەسێن نێزیکی پەکەکێ وەک مەحموود باکسی و ھتد. لۆبی چێکرن ب ئیدیعاکرنا کو یاشار کەمال نوونەراتیا کوردان ناکە و لگەل دەولەتا ترک پەیوەندیدارە، رێگری ل وەرگرتنا خەلاتێ نۆبلێ یا ئەدەبیاتێ ژ ئالیێ وی ڤە کر. ژ بەر ڤێ یەکێ یاشار کەمال ل ھەمبەر پەکەکێ کارڤەدانەک مەزن نیشان دابوو.

نھا ژی ئۆجالانێ کو گۆتبوو دەولەتا ترک “وەرن ئەم پێکڤە ھەولێرێ داگیر بکن، ب دزی پشتگریا مە بکن”، ژ بۆ خەلاتا ئاشتیێ یا نۆبلێ پێشنیار بکن. وەک کو مە د دەستپێکێ دە گۆت، ئۆجالان تەنێ دکارە ھێژایێ خەلاتەکێ خیانەتێ بت، ئەوژی خەلاتێ “خیانەتێ یێ ھەری بەرفرەھ، ھەری رێخستنکری و ھەری جەماوەری یێ دیرۆکا کوردان دایە”.

ئەڤە گەلەکا زەلالە: “ب ڤان لیستکێن جەماوەری هیتە خواستن کو 40 سالێن دیرۆکا تاری یا ئۆجالان و پەکەکێ بهێنە پاقژکرن. ب کورتاسی، پاقژکرنا ئۆجالان و نیشاندانا وی وەک روومەتدار، پۆلیتیکایا دەولەتا ترکە.”