د ئۆپەراسیۆنا گارەی دا پلانسازی، ناکۆکی و ئاگاھی – به‌شێ 1
ئۆپەراسیۆنا گارەی هێژان ژی مژارەکه ھەم ژ ئالیێ کوردان و ھەم ژی ژ ئالیێ ترکان ڤە دهێتە گۆتوبێژ کرن، ب راستی تشتێ کو ھەر کەس دانوستاندنێ ل سەر دکەت روویێ دیار یێ «چیایێ جەمەدێ» یە، روویێ نەدیار یێ «چیایێ جەمەدێ» دبیت ب تەنێ پەکەکە، دەولەتا ترک و دبیت کو یەک یان دوو ھێزێن ناتۆیێ ژی بزانن، ئاگاھیێن کو ژ ئالیێ پەکەکێ و دەولەتا ترک ڤە ھاتینە ئاشکەرا کرن ب پرانی زانیاریێن نەراستن و ژ بۆ پشتگرییا پرۆپاگندایێن خوە یێن درەو، بەلاڤ کرن، د ڤێ بوویەرێ دا ناکۆکیێن مەزن ھەنە.
گەلۆ بۆچی گرتی 25 رۆژان بەری ئۆپەراسیۆنێ ئینان وێ شکەفتێ؟
ب گشتی دهێتە زانین کو پەکەکە ژ 2010ێ سیاسەتا شکەفتێن مەزن یێن بن ئەرد پێش ئێخستییە، دهێتە زانین کو پەکەکێ ژ بۆ سیاسەتا شکەفتێن بن ئەرد ژ ئەندازیارێن بسپۆر ل ئەورۆپایێ پشتگری ستاندییە، یا ھەری گرنگ پشتگرییا تەکنیکی یا ژ ئیرانێ یە، 10 کەسێن ژ تیما تەکنیکی یێن ھێزێن تایبەت یێن ھەپەگێ ل ئیرانێ ل سەر ڤێ مژارێ پەروەردە ورگرتییە، پەکەکە نوکە د شکەفتێن بن ئەرد دا ب دەھان کەسان پەروەردە دکەت، سەرشۆ، دەستشۆ، خارنگەھ و هتد… ھەر تشت د ڤان شکەفتان دا دهێتە ئامادە کرن، لێ کەسێن کو دچنە شکەفتێ نزانن ئەو دچنە کو دەرێ، د شەڤێن تاری دا، ئەو ب ترۆمبێلێن کو ئەو ل دەرڤەی وێ نابینن دهێنه برن ژ بۆ ڤان شکەفتان.
شکەفتا ل گاره‌ی د راستیێ دا نە شکەفتەکا زیندانیانه، شکەفتا ل گارەی ژ لایێ رێڤەبەرییا بریارگەھا ناڤەندی ڤە دھاتە ب کار ئینان، پشتی سالەکێ وەک بریارگەھ هاتییه ب بكار ئینان، د پاییزا سالا 2020ێ دا بوو جھێ پەروەردە كرنا کارمەندێن پەکەکێ، ئانکو د ڤێ شکەفتێ دا ئەندامێن پەکەکێ و ھەپەگێ دژییان، ھەتا 10ی چلەیێ ژی ھێزەکا پەروەردە كرنێ ل شکەفتێ بوو، گەر ئەو نەخشەیا شکەفتێ یا ترکان بەلاڤ کری بهێتە ڤەکۆلین کرن، دێ هێتە دیتن کو دەزگەھێن وەک جھێ پەروەردەیا ب کۆم، بەشا مێران، بەشا ژنان تێدا هەنە، ل سەر چ ئاگاھی و پلانسازیێ بیت ئەم نزانین، لێ رۆژا 10ی مه‌ها 1/2021ێ ھێزا پەروەردێ ژ وێرێ ڤەگوھاستن ژ بۆ دەڤەرەکا دی و پشتی 5 رۆژا گرتی ئینانه ڤێ شکەفتێ.
گرتی ژ كو ده‌رێ ئینان؟
جۆتیار موحسن ل پاییزا سالا رابووری 2020ێ بۆ گرتیگه‌هێن رۆژئاڤا هاتبوو هنارتن
ل گۆری ئاگاھی و لێکۆلینێن چاڤكانیێن پێگه‌ها مه، گەلەک جھ ھەنە کو د دەما بووری دا پەکەکێ، وەکی زیندان ب کار ئیناینه، لێ پەکەکێ ب گشتی گرتیێن خوە د هنارتن گرتیگەھێن رۆژئاڤا كوردستانێ، گرتیگەھێن رۆژئاڤا ژ بۆ پەکەکێ، هەم مەترسییا رەڤێ تێدا کێم دکر، ھەم ژی کەد و مەسرەف د ھاتە کێم کرن، عه‌سكه‌رێن دیل و جۆتیار موحسن حەتا بەرییا دەمەکێ ژی ل زیندانێن ل رۆژئاڤا دمان.
چاڤكانیێن مه ئه‌شكه‌ره كرن كو جۆتیار موحسن ل پاییزا سالا رابووری 2020ێ بۆ گرتیگه‌هێن رۆژئاڤا هاتبوو هنارتن، ل ئالیێ دی، عه‌سكه‌رێن دیل، دەما هێرشێن باله‌فران دژوار دبوون ل جھەکی ئێمن تر دھاتنە راگرتن.
ل مه‌ها 1 یا ئیسالێ په‌كه‌كێ بریار دا ڤان گرتییان د وێ شکەفتێ دا زیندان بكه‌ت، ده‌قیق ئه‌و ل 15ی مه‌هێ بۆ شکەفتێ هاتنه ڤه‌گوهاستن.
ھەر وەھا، نۆتەکا دی یا گرنگ هەیە ئەو ژی ئەڤەیە، دوو رێڤەبرێن پایەبلندێن میتێ، یێن کو پەکەکێ ل تەباخا 2017ێ گرت بوون، کو ئەو ھەر دوو کەس ژ بۆ پەکەکێ و حەتا دەولەتا ترک ژی گەلەک د گرنگن، د وێ شکەفتێ دا نەبوون، په‌كه‌كه ڤی جۆرێ گرتییان د شكه‌فتێن كه‌شف كری دا ناهێلیت، د راستی دا ئەندامێن میتێ نە گرتی بوون!.
ب راستی، هیچ کەسەک باوەر ناکەت کو ئەو شکەفت زیندانا مرۆڤێن گرتی بیت، د ڤێ شکەفتا مەزن دا چاوا تەنێ 13 گرتی تێدا ھەبن.
چاڤكانیێن مه ب گشتی ئه‌ڤ زانیاری ب ده‌ست ئێخستن: د ھەر شکەفتێ دا 50 گرتی ھەنە، و کەسێن کو لێپرسینا وان ب دوماهی نەهاتی یان ژی یێن ب خەتەر دهێنه دیتن د ژوورێن یەک کەسی دا دمینن، په‌كه‌كه ئەو شکەفت نەتەنێ ژ بۆ عه‌سكه‌رێن ترک یێن دیل و جۆتیار موحسنی چێكربوو، ژ به‌ر كو وێ گەلەک ئێش و ئازار دیتینە هه‌تا، ئه‌و جهه چێكری.
بۆچی ئه‌و ئینانا وێرێ، د وان رۆژان دا چ بوویەرێن گرنگ چێبوون؟
دەما کو ل شکەفتا گارەی ڤەگوهاستن دھاتە کرن، د ھەمان دەم دا هنده‌ك بوویەرێن دی یێن گرنگ د قەومین، د ناڤبەرا پەکەکێ و دەولەتێ دا ترافیکا دانوستاندنان ھەبوو.
نرخاندنەکا كو «دۆگان چەتین» کری ل سەر مالپەرا نووچەیان یا ب ئینگلیزی MedyaNews دهێتە بەلاڤکرن، چەتین د گۆتارا خوە دا نڤیساند کو ئەنقەرێ شاندەکێ ناڤبەینکار هنارته قەندیلێ، ل گۆری چەتین، وەلاتەکی ناتۆیێ ژی شانده‌ك رێکرییە قەندیلێ.
د راستیێ دا، چەتین د گۆتارا خوە دا ل سەر زانیاریێن کو ناڤبەینکارێ ئەنقەرێ ژ بۆ قەندیلێ رێکرین وه‌ها گۆتییە: «پەکەکە دۆرپێچکرییە، دڤێت ئەو چەکێن خوە دانن و شەری راوەستینیت، دەولەتا ترک خودان داراییەکا هندە مەزنە کو دشێت شەرەکێ سەدسالی ل دژی پەکەکێ برێڤە ببەت». ما دبیت کو ھەڤدیتنەک ب ڤی رەنگی ھەبیت؟ بێ گومان ھەیە، لێ ئەول، کا ئەم لێ بنێرین خودانێ ڤێ نووچەیێ «دۆگان چەتین» کی یە؟
دۆگان چەتین نە رۆژنامەڤانەکێ نۆرمالە، کادرێ پەکەکێ یه و گەلەک سالان د ئاستا بەرپرسیاریێ دا د ناڤ مەدیایا پەکەکێ یا ترکیا دا کار کرییە، پاشێ ژی، ئەڤ کەسە د کارێ خوە یێ مه‌دیایێ دا راستەراست ل نێزیکێ جەمل باییک و مسته‌فا کاراسۆ مایە و راگاھاندنا وان یا تایبەت ب رێڤە برییە، ئانکو چەتین ب تەنێ نه‌شێت نووچەیەکێ ب ڤی رەنگی بەلاڤ بکەت وی ب ئەمرێ رێڤەبەرییا رێخستنێ ئەڤ نووچە بەلاڤ کرییە، دەمژمێرا ڤێ نووچەیێ گەلەک واتادارە، واته ب ڤی رەنگی یە؟
پەکەکێ دخواست ئەڤ ھەڤدیتنە بهێتە ئاشکەرا کرن
دیالۆگا د ناڤبەرا پەکەکێ و دەولەتا ترک دا قەت رانەوەستیایە، د هه‌ڤدیتنا قه‌ندیلێ دا دانوستاندن ل سه‌ر عه‌سكه‌رێن دیل هاتبوو كرن
دیالۆگا د ناڤبەرا پەکەکێ و دەولەتا ترک دا قەت رانەوەستیایە، ھەر دەم ناڤبەینکار، رۆژنامەڤان و هتد… د ناڤا پەیوەندییان دا بوون، ھێژان ژی ئەڤ رەوشە بەردەوامە، دانوستەندنا ئاگاھدارییا د ناڤبەرا قەندیل و ئیمرالیێ دا قەت رانەوەستیایە، گەر بیرا وە بێت، د دەما داگیرکرنا عەفرینێ دا ژی رەوشەک ب ڤی رەنگی ھەبوو، موراد قارایلان ل 20ێ ئادارا 2018ێ بەشداری بەرنامەیەکێ بوو و گۆتبوو: «شاندەک ژ بۆ عەفرینێ چوویە ئیمرالیێ، ل سەر سەرۆکاتییا مە زەختەک مەزن ھەیە، ئەم دێ د دەمەکێ نێزیک دا داخویانیێن گرنگ بەلاڤکەین»، لێ قارەیلان هیچ داخویانییەک نەدا، ب گۆتنەکا دی، گەر دەولەتێ قاسد هنارتبنه قەندیلێ، دێ د ھەمان دەمی دا پەیاما عەبدوللا ئۆجالان ژی ل ڤێرە ھەبیت، ژ خوە نه‌دووره د ڤێ هەڤدیتنێ دا ل قەندیلێ ل سەر ڤان عه‌سكه‌رێن دیل گرتی ژی گەنگەشە هاتبیتە کرن.
پەکەکێ دخواست ئەڤ ھەڤدیتنە بهێتە ئاشکەرا کرن، ژ بەر کو ئەڤ ھەڤدیتنە ژ ئالیێ ئاکپێ ڤە ھاتبوو رێخستن، لێ بەلێ نها د ھەڤکێشەیا ترکیێ دا، ئاکەپە نە ھەڤپشکا پەکەکێ یا سیاسی یە، نها پەکەکە ل گەل دەردۆرەک دی پرۆژەیا ترکیه‌بوونێ برێڤە دبەت ئانکو ل گەل ھندەک ھێزێن دی بوویە شریک.
