كانی یلماز – به‌شا سێیه‌مین
كانی یلماز قادرۆیێ رێڤه‌به‌ر یێ په‌كه‌كێ كو ل سالا 2006ان ل باژارێ سلێمانیێ ژ ئالیێ په‌كه‌كێ خوه هاتبوو ته‌رۆر كرن، د هه‌ڤدیتنه‌كه رۆنامه‌ڤانی یا به‌رێ ده به‌هس ل سه‌ده‌مێن قوتبوونا قادرۆیێن په‌كه‌كێ پاش سالێن 2000ان و گرتنا عه‌بدوللا ئۆجالان دكه‌ت.
ئه‌و د ئاخفتنێن خوه ده ئه‌و جودابوونێن د ناڤا په‌كه‌كێ ده بۆ دو جینێن جودا پۆلین دكه، چینه‌كه ئاسایی كو د خوه‌ست ب ژیانه‌كه نۆرمال بژین و ل ژیانا د ناڤا رێخستنێ ده تێر ببوون كو ئه‌ڤ ژی هه‌ژماره‌كه كێم بوون، چینا دوویه‌مین ژی ته‌خا قادرۆیێن برێڤه‌به‌ر كو ژ هزر و ستراتیجا نوو یا په‌كه‌كێ یا ب ناڤێ ده‌مۆكراتیك كرنا گه‌لان و رێڤه‌برنا رێخستنێ ژ ئالیێ كه‌سه‌كێ كو ته‌سلێمێ ده‌وله‌تا تركیێ بوویه نه‌رازیبوو، ئه‌ڤ ژی ئه‌ڤ دانپێدان و ره‌خنه‌یێن كانی یه‌لمازن:
ڤەکری بوو ئالیێ وی یێ ڤەشارتی نەبوو، بریار بوو هێزێن مە ئێن باکور ڤەکشنە کوردستانا باشوور، ژ بۆ کو ڤەکری بوو ئەڤ هێزە دەما پاشکشیێ دکن هەم زێدە کەمین هەبوون، هەم ژی شەرت و زرۆفێن هەوایی ژ بۆ وێ یەکێ ژی مە ب هه‌زاران شەهید دان، مە شەر راگرتن ئیلان کربوو، لێ د خزیرانا 2004ان ژ نووڤە بریارا شەر هات ستاندن.
ئارمانجا سیاسەتا ڤێ رێخستنێ، کۆمارا دەمۆکراتیک بوو، د جیهانا مە یا ئیرۆ دە تو کەس ژ بۆی کۆمارا دەمۆکراتیک شەرێ چەکداری ناکە، شەرێ چەکداری ژ بۆی وێ ئارمانجێ هەم پر ب ناکۆکی یە، هەم ژی گەرەک نەهێ قەبوول کرن، هەم ژی ئەم ژ بەر کو کۆنسەپتا ئیمرالی و گەنەل کۆرمای بوو، ژ بۆ وێ یەکێ ئەم ل دژی دەرکەتن، لێ د کۆنگرەی ده هێزا مە تێرا نەکر و ئەڤ ناکۆکییەکی بنگەهین بوو.
دبە ژ بەر کو د ناڤا شەرێ توند دە هاتن دەرباس کرن، زێدە ل سەر نەهاتە سەکناندن، لێ ئێدی د رۆژا مە دا ئەڤ پێکهاتنێن ستالینیستی کو د تەرزێ رێڤەبرنا کو د ئینسانان دە ئیرادە نەهێشتن لازمە وەرە گوهەرتن، تەرەفەکێ ل همبەر گوهەرینی ل بەرخوە دا و ل همبەر پێشکەتنێ بوونە ئاستەنگ، مە ئەڤ گرۆپە ب گرۆپا ئه‌نقەرێ ب ناڤ کر، ئەما گرۆپەکا چەکداری ئا دۆگماتیک و ب سالێن دوور و درێژ رێڤەبرنا رێخستنێ گرتنە دەستێ خوە و ئەو گرۆپا چەپ گرا دۆگماتیک، یانی قوتبوونا یان ژ حەز کرنا کوردستانێ و یا ژ دەئوا ئازادییا گەلێ کورد قوت بووین.
یانی پر ب خەیالی ب گۆتنێن تەنگ ئێن کو دەمۆکراتیک بوونا رۆژهلاتا ناڤین ب لۆژیکەک تەنگ ئێ چەپگرا، هەرەکەت کرن و ژیانا چیا و ئەو ئیمکانێ د دەست رێڤەبەریێ دە ژ خوە رە مینا شەکلەکێ ژیانێ دیتن، نەخواست ڤان ژ دەست خوە بەردن ژ بۆ ڤان ئیمکانا ژی کو ژ دەست خوە نەدەن ل هەمبەری وێ بەرخوەدایین.
راستییا ئۆجالان ژی تێدا و شەرت و زرۆفێ ئیخسیربوونا وی ئا د ئیمرالیێ دە ئەڤ ژی ل همبەری رێخستنێ مینا هەست دا دیار کرن ئەڤ ژی ژ خوە رە دان شوغلاندن و ئیمکانێ گوهه‌رینێ نەهاتە دایینێ، مە هینگێ ژ ڤان رە گۆت و ب ناڤ کرن.
پرسگرێک چی یە؟ ژ بۆی تەکۆشین کرنێ تەکوشیندایین و د هوندرێ هەرەکەتێ دا، ئەڤ ئیمکانێ د دەست دا ژ دەست خوە نەدەن و پشتگیریا ئیمرالیێ ژی دان پشتا خوە گرۆپەکە ب ڤێ رەنگێ و ژبۆی گوهه‌رینێ ئیمکان نەهاتە دایین و ژ بۆ ڤێ ژی ئەم ژ رێکخستنێ ڤەقەتیاین، یانی مە دکاری ڤێ بکن و ئەو قەدەر ب سەرمە دا هاتن چێبوو، هنەک هەڤالێن مە شەهید کرن و هێژان ژی کو مە تەسفییە بکن د ناڤ ئامادەکاریێن پر مەزن دا نە.
ژ بۆ قەتلکرنا مە شاندنا تیمێن هێزێن تایبەت، ب تایبەت ژ بۆ کوشتنا هنەک هەڤالێن دیار لێ هنەک ژ ڤانە ژ ئالیێ یەنەکێ ڤە هاتن گرتن، یانی کو مە تەسفیە بکن چ ژ دەستی بهێت دکن، یانی کو ئەم نەکەڤن رەوشەکی وها کو ب گونەهکرنا ئیخانەتێ ئەم نەهێن سۆچدار کرن و روو ب روو نەمینن، لێ ئەڤ رەوشا کو مە فەرق کری و ئەم د ناڤ دە ئەم ژ نەدیت ڤە هاتبانە، مە دکاری ناڤێ خوە و ئەو ئیمکان و ئەرکێ د دەست مەدا، مە دکاری ڤێ بکار بینن و مینا هنەکان دگۆتن مە دکاری خوە نەئێخین رەوشەکی وها و مە دکاری ناڤا رێخستنێ دە خوە بدین ژیان کرن و مابان، مە دکاری وەکه شەخس ڤا زەهمەتییان ژیان نەکین، لێ مە یا دن هەلبژارت
یانی ئەم د خاسییەتا خوە دە فەرەگات ژی بکین و ب خاسییەت ژی بکەڤین زەهمەتیێ، لێ ب ویژدان ئەڤ تشتا کو هاتییە مەشاندن گەرەکە هاتبا قەبوول کرن، ئەما یا هەری ب زەهمەت و هەری ب وژدان مە پەژراند و ئەم ڤەقەتیاین، ڤەقەتاندنا مە نە مینا یێن پێش مە بوون و د ناڤبەرا وان دا جوداهی هەیە، ژ خوە پشتی ڤەقەتاندنا گرۆپەکا بەرفرەهـ یا قادرۆیێن رێڤەبەر و ب دەنگەکێ بلند مخالەفەتا خوە دانا، د دیرۆکا خوە دە پەکەکە فێری ڤان تشتا نەبوویە، ژبەرکو هوون دزانن پێش نها کەساتی ئێک ب ئێک یان ددو د ڤەقەتیان، پر تشت ب سەرێ وان دئینان، یێن قوت ژی دبوون نەهەق نەبوون، ژ بەر کو د ناڤا رێخستنێ دە مافێ وان نەبوو بکارن رەخنا بکن.
راستییا (ناسر) دهاتە زانین و ئەو ئینسانەکێ جودا بوو، خوەدی هەلوەست بوو د کۆنگرەیێ و جڤینێ دا بوو مخالف و راستییا وی ژی هات قەتل کرن، ژ بۆ وێ چەندێ ژی ئەو هەڤالێن کو پێش نها ژی ژ رێخستنێ ڤەقەتیایی ئەز هەلوەستێ وان و سەکنا وان رەخنە ناکم.
لۆژیک نە وهایە جوداهیا وێ هەیە ئەم گرۆپەکێ بەرفرەهـ بووین و زێدە ب هێسانی نەدکارین ب سەر مەدا بهێن، تەشهیر کرن هەبوو، د ناڤا رێخستنێ دە پرۆپاگندە دهاتن پێشخستن، دەرهەقێ مەدە ژبووی ئیمرالیێ هنەک گۆتن ل گۆر خوە دهاتنە شاندن، لێ نیڤا مەکتەب سییاسییا رێخستنێ د مخالەفەتێ دە بوو و نەدکارین ب هێسانی ب تاوانا ئیخانەتێ بناڤ بکن، ژ بەر کو پشتی کو ئەم ڤەقەتیاین گۆتنێن وەکی خییانەت هاتن کرن، بەلکی جارا یەکێ یە ئەڤێ گوتنێ جهێ خوە نەگرت، هەتا د سەرێ گەلەکان دا ناکۆکی دروست کرن، ئەڤ گرۆپا د ڤان 10 تا 15 سالێن داویێ دە ڤەقەتیایین، ب دەست وان ئەڤ رێخستن دهات رێڤەبرن، یانی ئەو گۆتنێن کو ئەڤ گرۆپ ب خایین هاتین ئیلان کرن، نە خوە ئەڤ 10 – 15 سالێن داویێ تێ واتەیا کو رێخستن د ئالیێ خاینان دە هاتیە ئیدارە کرن، ئەنجامە کی وها دەردکەڤە.
ب وان گوتنان زێدە باوەری پێ نەهات کرن یانی ئاڤانتاجەکێ مە یێ وها هەبوو، فەرقا مە ئەو بوو مە د ناڤا رێخستنێ دە ئەڤ مخالفەت دەستپێکر، یانی پێشییا کو ئەم ڤەقەتین مە ئەڤ مخالفەتە دەست پێ کر، لێ ئەم سەرکەفتی نەبوون یانی د ناڤا رێخستنێ دە هنەک پێنگاڤێن گوهەرینێ مە ئاڤێتن، د ئەنجامێ وێ دە مە چاندەکی وها د ناڤ دا پێش ئێخست لێ مە ئەنجام نەگرت، یانی کو ئەڤ گۆتنێن پێش نها من گۆتین ب تایبەت گۆتنێن ئیمرالیێ دەردکەتنە پێش، یانی ژ بۆ ڤێ یەکێ ژی ڤەقەتیان و جودابوونا مە و تەکۆشینا خوە ئا سیاسی د زەمینەکێ جودا دە مە بریار دا کو ئەم بەردەوام بکن.
ئەز دکارم ڤێ بێژم کو من بەشەکێ ژیێ خوە یێ درێژ د ڤێ رێیێ و رێخستنێ دا دە دەرباس کر، باش نەباش خزمەت مە دا ژ بۆ کو من فام کر و باوەر کر پەکەکە ژ ئارمانجا خوە قوت بوویە ئەز ڤەقەتیام، ئا نها مە رەخنه‌یێن پر گران کرن و هێژ ژی رەخنێ مە ئێ گران هەنە، ئا نها ل گۆر مە ئەڤ رێخستن نە د خالا خزمەت کرنا گەلێ کورد دا یە و ئەڤ د کەڤن دا ووندا کریە، رێخستنەکە کو ژ بۆ گەلێ کورد تەکۆشین ددا و ژ بۆ بەرژەوەندیێن گەلێ کورد بکە.
ڤێ جارێ زڤری و تشتەکێ کو نە د بەرژەوەندییا گەلێ کوردان دە یە دکە، ژ نها پێدا ژی ئەمێ رەخنێ خوە بەردەوام بکین، لێ فایدە هەیە کو هنەک تشتێن دن ژی بدم خوەیا کرن، یانی دەما کو ئەم د ناڤا رێخستنێ دە ژی ژ بۆ مە ژی رەخنە و سۆچدار کرن هەبوو، گەلەک کەسێن دەردۆرا مە و ژ دەرڤەی مە ژی ژ مەرا دگۆتن ئەو بریارداینێن شاش ژ بۆ وان تاوانان هاتینە وەرگرتن بەشا وان ژی تێدا هەبوو، راستە لێ پرسگرێک نە شەخسی یە، یانی فلان تشت هەیە بێڤان تشت هەیە جه‌زایێ کوشتنێ هەیە.
ب دلەکێ رەهەت ئەز دکارم بێژم کو من د ژیانا خوە دا وەکە شەخس، جارا بریارا جەزا کرنا کەسێ نەدایە، لێ ئەڤ سیستەمەک بوو و ئەم هەموو ژی رێڤەبەر بووین د ناڤا ڤێ سیستەمێ دە و راستە کو ئەم هەموو هەڤبەشن و پارچەیەک ژی بوون ژ بۆ بریاردانا ڤان تاوانان، فەقەت ئەڤ تشتێ کو وەکە مە کری د رابووری دە رێخستن چ بوو دزانین و رێخستن وێ ب کودە بچە مە دزانی و ل ڤر دە ئەز ڤەقەتیام و برەنگەکێ پر ڤەکری و پر سامیمی من ئەڤ تشت ئانین سەر زمان.
چاڤه‌رێی به‌شا چاره‌مه‌ین بن…
