بەشا 3: د سالێن 1970 دا پەکەکێ گولـلەیا یەکەمین بەردا کێ؟
پەکەکێ دیرۆکا سالێن 1970یان وەکی ئەفسانەیەکا مەزن شرۆڤە دکەت. گەر پەیوەندی و راستیێن پەکەکێ یێن د ڤی سەردەمی دا بهێنە زانین، دێ راستیا پەکەکێ ھەتا رادەیەکێ مەزن هێتە رۆنیکرن. د وارێ تەجروبەیێن دژواری و چەکداری دا ژی پەکەکە دێ باشتر هێتە فەھم کرن.
خالا کو دڤێت ئەم ژ سەری دا باس بکەین ئەڤەیە. ژ بۆ پەکەکێ مژارا دژوارییێ نە رێبازەکا شەری یە. ژ خوە پەکەکە تەڤگەرەکا گەلەک توندە. ھەبوونا ھێزەکێ ل سەر بنگەھا دژواری و زۆریێ راستیا بنگەھین یا پەکەکێ ب خوەیە. ئانکو پەکەکە و دژواری ھەمان تشتن.
د ئاوایێ بکارئانینا ڤێ دژوارییا پەکەکێ دا نەخوەشی ھەیە. پەیوەندیا ڤێ یەکێ ب کەسایەتی، تێکلی و ئارمانجێن ئۆجەلان ڤە گرێدایە. ژ بەر کو پەکەکێ د جارا یەکێ دا چەک نە ژ بۆ دۆزەکا نەتەوەیی بکارئانینایە، پەکەکێ ھەتا سالا 1980یێ چ عەسکەر، پۆلیس و کارمەندێن دەولەتێ نەکوشتنە. ب راستی، ژ بلی ئێک دو چالاکییێن ئەنقەرە یێن لێدانێ، پەکەکێ شەرێ فاشیستان ژی نەکرییە. پەکەکێ تەنێ دو جورێن مرۆڤان کوشتنە.
یەکەم؛ کارمەندێن خوە
دویەم؛ کادرۆ و ئالیگرێن تەڤگەرێن دی، ئەندامێن عەشیرەتێن کورد
ئانکو یێن کوشتی ھەر کوردن.
جڤینا «دکمەن» ب راستی جڤینا ژ ئەنقەرە دەرکەتنێ بوو
پەکەکە ژ بۆ کو ھندەکان بترسینیت باسی ھندەک جینایەتێن کو ئەنجامدای ل ھەر دەرێ دکەت و رێبازێن گەلەک زالمانە ب کار تینیت. لێ بەلێ، پەکەکێ ھند جینایەت، کوشتن و کریارێن توندووتووژیێ ل سەر خوە قەبوول ناکەت، و ئەو کەسێ کو وان کوشتی ژی وەکو قەھرەمان رادگەهینیت. ووسا دییار دکەت کو کەسێن دی ئەو کوشتیە. ئانکو، دژوارییەکا گەلەک کوور یا پەکەکێ ھەیە، نە دیارە کا کی دێ چاوا دژواریێ بکار ئینیت. قوربانیێ یەکەمین یێ ڤێ رێبازێ رێھەڤالێ یەکەمینێ ئۆجەلان حەقی قەرار بوو.
گروپا دەسپێکێ ل جڤینا کو د سالا 1976ێ دا ل «دیکمەنێ» هاتیە ئەنجامدان بریار دا کو ڤەگەریتە کوردستانێ و شەرێ چەکداری بکەن. ب راستی، دا ژ ئەنقەرە دەرکەڤن و ھەموو خەباتکار ڤەگەرن کوردستانێ. ژخوە د 1975ێ دا، چەند کۆم ڤەگەریا بوون کوردستانێ، ل کوردستانێ پارتی و تەڤگەرین کورد ژ بەرێ دا ھەبوون و یێن رێخستی بوون. ڤان پارتیان ل باژار و گوندان شەرێ دەستھلاتداریێ دکر، ل ھەمبەر ھەڤ رێبازێن توند بکار نەدئانین، توند بوون تەنێ د خەباتێن ئایدۆلۆژی دا بوو. ژ بەر کو دھاتە زانین کو گەل و کادرۆیێن ھەرێمی نەدخاست چەکا ھەمبەری ھەڤ بکار بینن.
لێ دەولەت ب بریار بوو کو کوردان ب دەستێ کوردان ب دەتە کوشتن
پەکەکە ژ ھەموو پارتیان لاوازتر بوو و خوەدییێ بنگەھا گرسەیی یا ھەری کێم بوو. وی دەمی، پەکەکە ب بەردەوامی ئاخافتنەک بەلاڤ دکر و د گۆتKUK ێ ل ئامەدێ جڤینەک ل دژی مە ئەنجام دایە، ئەو ناھێلیت ئەم بکەڤینە کوردستانێ، ئەو دێ ئێریشی مە کەت؛ ب ڤی رەنگی پەکەکێ بنگەھێ پەڤچوونێن ناڤخوەیی ئامادە دکر. جارا یەکەم ل باکورێ کوردستانێ پەکەکێ کوشتنا کوردان و شەرێ ناڤخوەیی یێ کوردان مەشرووع کر.
ئۆجەلان و ھەڤالێن وی یێن ژ میتێ دەرکەتین سەفەرا کوردستانێ کر
ھەموو کادرێن پەکەکێ د سالا 1976ێ دا ھاتنە کوردستانێ. چ شەرت و مەرجێن خەباتێ ل کوردستانێ نەبوون، پرسگرێکێن ئابۆری ھەبوون. عەبدوللا ئۆجالان، پێویست بوو ھاتبا کوردستانێ، لێ ئەو ژ ئەنقەرە دەرنەدکەت. سێ ئەندامێن ناڤدار یێن میتێ یێن د ناڤا پەکەکێ دا، کەسیرە یلدرم (ژنا ئاپۆ)، پیلۆت (نەجاتی کایا) و عەبدولرەحمان پۆلات ل گەل ئۆجەلان ل ئەنقەرێ دژیان. پیلۆت پارەیێن وەردگرتن و باش چاڤێ خوە د دا گروپا ل ئەنقەرە مایی. نیقاشا کو پیلۆت سیخورە ب عەلەنی د ھاتە کرن. وەکی دی، پەیوەندیا کەسیرێ یا لگەل عەبدوللا ئۆجەلان دا ژی ب بوو مژارا نیقاشێ.
ئێدی ھەر کەسێ ووسا هزر دکر کو پیدڤیە ئۆجەلان ژی بهێتە کوردستانێ، لێ ئاپۆ دخواست مانا خوە ل ئەنقەرە درێژ بکەت. پشترا ئۆجالان ب ناڤێ گەرا کوردستانێ ژ ئاگریێ دەست پێ دکەت و ل ھەر دەرێ دگەریت، بێ گومان، پیلۆت ژی ل گەل ویدا بوو.
ئۆجەلان ل دیلۆکێ یە، لێ حەقی قەرار عاجزە
دوماهیک راوەستگەھا گەرا ئاپۆ دیلۆکە. دەم؛ ھەفتەیا یەکەما گولانێ. یانی ھەفتەیەکێ بەریا کو حەقی قەرار بهێتە کوشتن. ل دیلۆکێ، حەقی قەرار و کۆمەک ھەڤالێن وی ھەنە. حەقی قەرار، بۆزان ئەسلان، محەمەد ئوزون، عەلی یایلاجک، ئەحمەد بالی، ئەڤ گرۆپا حەقی قەرار ب حەمالیێ دژیان و ھەول ددان کو رێخستنێ ژی ل دیلۆکێ بجیهـ بکەن و ل دیلۆکێ گەلەک گەنج رێخستن کربوون. پرانیا خەباتکاران گەنجێن کارکەر بوون.
جڤینا رێڤەبەریێ دهێتە کرن. حەقی قەرار و ھەڤالێن وی یێن کو مە ل سەری باس کری، بەلگەیەکا نڤیسکی ددەنە عەبدوللا ئۆجالان و تێ دا دبێژن کو بریارەکا وان یا ھەڤپار ھەیە: د بەلگەیێ دا ووھا دهێتە گۆتن:
1- دڤێت ھەڤال عەبدوللا د زووترین دەم دا ژ ئەنقەرێ دەرکەڤیت و بهێتە کوردستانێ.
2- رێڤینگییا ل گەل سیخورەکێ وەکی پیلۆت ناهێتە قەبوول کرن، دڤێت پیلۆت زووترین دەم ژ پارتیێ بهێتە دەرکرن.
3- ناهێتە قەبوول کرن کو فاتما (کەسیرە یلدرم) و ھەڤال عەبدوللا ل ئەنقەرێ د ھەمان مالێ دا بمینن. مالباتا فاتمایێ پەیوەندی لگەل میتێ دا هەنە. دبیت کو فاتما ژی میت بیت. وەکی دی، دڤێت نیقاشێن ب ڤی رەنگی یێن پەیوەندیێن ل گەل فاتمایێ دا بهێنە ئاستەنگ کرن.
جینایەتا یەکەم، لەھەنگێ یەکەم و تۆلھلدانا یەکەم
ئۆجالان وێ نڤیسینێ وەردگریت. د نڤیسینێ دا ب ئاوایەکێ ڤەشارتی ئۆجالان ب رەڤینا ژ کوردستانێ و ھەڤالتیا لگەل سیخوران تاوانبار دکەت. حەقی قەرار کەسەکە کو د ناڤا رێخستنێ دا خوەدی باندۆرەکا مەزنە. ئۆجالان هزرا ناسنامەیا خوە دکەت کو ئیفشا ببیت. لەوما ژی ئەو دەنگێ خوە ناکەت، دبێژیت کو ئەو دێ د زووترین دەمدا دیسا ڤەگەریت. ئەو دچیت و دەھ رۆژان پشتی دیتنا ئۆجالان، ھەقی کارەر دەما کو دچیتە ھەڤدیتنەکێ د رێکێ دا تێتە کوشتن.
شێوەیێ کوشتنا حەقی قەرار د دیرۆکا پەکەکێ دا تەمامەن ب شک و گومان دهێتە ڤەگۆتن. دبێژن: “ئەو چوو ھەڤدیتنەکێ و گرۆپا ب ناڤێ ستێرکا سۆر ئەو گولـلەباران کر”. ل گۆری ڤێ یەکێ، ھندەک کەسێن کو ئەو نڤیسین دایەف ئۆجەلان ژی ل کێلەکا حەقی قەرار تەڤلی بوویەرێ بوونە. و دگۆت وان لگەل کەسێن کو ل دژی حەقی قەرار کۆمپلۆ ئەنجامدای ھەڤکاری کریە. لێبەلێ، پاشێ، جەمیل بایک بخوە د ڤەگۆتنا خوە یا دیرۆکێ دا دبێژیت، “ئەوێن کو حەقی قەرار کوشتین ئێکدو گەنجەک بوون، ئەو بکوژ ژ لایێ پۆلیسەکا ژن ڤە ھاتبوون وەزیفەدار کرن.”
ب راستی، د نرخاندنا فەرمی یا پەکەکێ دا، دهێتە گۆتن کو کەسێن کو حەقی قەرار گولـلەباران کرن ناسنامەیەک هاڤێتە سەر وی، مینا کو ئەو ل جھێ بوویەرێ مرییە. لێبەلێ، راستی نە ووسایە. تەنێ گولـلەیەک ب حەقی قەرار کەتبوو. ل نەخوەشخانەیێ، سێلانا وی دهێتە ژێڤەکرن و ئەو دهێتە کوشتن.
ب راستی، کوشتنا حەقی قەرەر ب واتەیا ژێبرنا شۆپێن شاھدی و نەهێلانا بەلگەیان دهێت. حەقی قەرار بوو قوربانێ نڤیسینا کو ژ بۆ عەبدوللا ئۆجەلان فرێکری.
ل گەل حەقی قەرار، ھەڤالێن وی یێن کو ئەڤ نڤیسینە دایە دەستێ ئۆجالان ژی هزر د ھەمان تشتی دا دکر، ھەموو خەباتکارێن پەکەکێ یێن دیلۆکێ وەها دفکرن: حەقی قەرار ژ لایێ ئۆجالان ڤە ھاتە ژناڤ برن، پەکەکە د بن کۆنترۆلا میتێ دایە.
ھەموو دلسۆز و خەباتکارێن ل دیلۆکێ ژ رێخستنێ جودا دبن. ھندەکان یان ژی هەموویان کوردستان ب جیهـ هێلا. چاڤێ ھەموویان ل ئۆجالانە. بێ گومان وی دەمی زرۆفێن دانووستاندنێ کێم بوون. ھەرێمێن دی ژ ڤێ بوویەرێ زوو ئاگەھدار نابن. ئۆجەلان ل سەر ڤێ بوویەرێ سەناریۆیەکێ چێدکەت و دبێژیت؛ سیخور د ناڤا مەدا ھەنە، دەولەت دخازیت مە ژناڤ ببەت، تەڤگەر و پارتییێن دی دخازن مە ژناڤ ببەن. ئۆجالان، وان چار ھەڤالێن ل گەل حەقی قەرار دا نڤیسین دایەف وی وەکو سیخور بناڤ دکەت و ئەو چار کەسێن مایی د ناڤا یەک-دو مەھان دا ژ لایێ ئەندامێن پەکەکێ یێن ژ ھەرێمێن دی ھاتی، تێنە کوشتن.
لگەل پەکەکێ دا شکەستنێن مەزن دەست پێ دکەن، کادر و جەماوەرێ ھەیی ووسا باوەر دکەن کو پەکەکە تەڤگەرەکا سیخوری یە. کەسەکێ مینا کامەر ئۆزکان ێی کو د ناڤا گرۆپا یەکەمین یا ئۆجەلان دا بوو ژی، دەست ژ تەڤگەرێ بەردا. لێ ئاپۆ پشتی 17 سالان ئەو کامەر ئۆزکانێ کو ژ سالێن 78ێ ڤە ل چییا بوو، ل دیرسمێ ل سالا 1993یێ لگەل «در. باران» دا کوشتن.
پرۆژەیا دەولەتێ یا کو کورد-کوردان بکوژیت دەست پێ کر.
ب کورتاسی، پەکەکێ و ئۆجالان گولـلەیا یەکەم بەردا ھەڤالێ خوە یێ یەکەم ئانکو حەقی قەرار. دووڤرا وی گولـلەیێن خوەیێن دی بەردان کەسێن کو دخواستن کوشتنا حەقی قەرار زەلال بکەن.
فیشەک ئاڤێتنا یەکەم کۆدێن ژەنەتیکا پەکەکێ ژی دئافرینیت. فیشەکا یەکەم ل دژی کوردانە. دووڤرا، پەکەکە دەست ژ کوشتنا کوردان هەلناگریت، فەرهاد ئوزوون ھەتا سەمیر، ژ لاما باکس ھەیا گولان گارزان، ژ حیکمەت فیدان ھەتا پێشمەرگێن کوردستانێ…و ھتد. ئێدی پەکەکێ ژ بۆ بەرژەوەندییێن خوە دەست ب کوشتنا کوردان کر بوو. بەلێ، پەکەکێ ژی نە کێمی دەولەتا ترک کورد کوشتینە.
بەشا 4: کوشتنا کوردان چاوا پێش کەت و کی بوونە ئارمانج.
