بەشا 1: 15ێ تەباخێ و ئانالیزا وێ یا ئۆبژەکتیف (ئانالیزا شەر ژ HRK ھەتا HPG)
ئەڤە 37 سال ل سەر شەرێ چەکداری یێ پەکەکێ د 15ێ تەباخا 1984ێ دا دایە دەست پێکرن دەرباس بوون. ب ڤێ چالاکیێ، پەکەکێ یەکەم رێخستنا خوەیا چەکداری ئانکو دامەزراندنا HRK (ھێزێن رزگارییا کوردستانێ) ژی راگەهاند. ب ئەنجامدانا سێ چالاکیێن کو بریار بوو ل ئەرووح، شەمزینان و چاتاکێ بهێنە ئەنجامدان، دا دامەزراندنا HRK هێتە راگھاندن. چالاکیا مەعسووم کۆرکماز یا ل ئەرووحێ ئەنجام دای، دەنگ دا لێ ھەر دو چالاکییێن دی بێ باندۆر بوون.
ھەر چەند ووسا دیارە کو ب چالاکیا ئەرووحێ شەرێ چەکداری دهێتە دەستپێکرن ژی، لێ ب راستی پەکەکێ د سالا 1977ێ دەست ب چالاکییێن چەکداری کر.
د ڤی ماوێ نیڤ سەدسالێ دا خەتا ئیدەئۆلۆژیکا پەکەکێ، ئارمانجا وێ، دژمنێن وێ، رێبازا وێ قادێن وێ یێن شەر و ھتد… ھاتنە گوھرین. لێبەلێ، ئەڤ گوھارتنە ژ بەر شەرت و مەرجێن ئەو تێ دا دهێتە کرن، ناڤەرۆکا گوھرینێ دا چۆخک پێشدکەڤیت. پەکەکە ناهاتیە نەگوھرین، لێ بەر ب میحوەرێ جودا ڤە چوویە. ئەڤ گوھرینا میحوەری وەکی “ژ خەتا مەعسووم کۆرکماز یا 15 تەباخێ بەر ب خەتا عەڤدللا ئۆجەلان یا 15 شوباتێ ڤە بەلاڤ بوویە”.
ما کورد چقەکێ ترکیێ نە؟
بنگەھا داخویانییا دامەزراندنا HRK (هێزێن رزگاریا کوردستان)، کو د 15ێ تەباخێ دا ھاتیە راگەهاندن، ل سەر رەدکرنا کۆلۆنیالیزمێ و ئاڤاکرنا سەرخوەبوونا نەتەوەیا کورد و وەلاتێ وان کوردستانێ بوویە. د داخویانیا راگەهاندنا ڤێ هێزێ دا ئەڤ ڤەگۆتنە ھەبوون: “ئارمانجێن کۆلۆنیالیزما فاشیست و پێشەرۆژا کو ئەو ژ بۆ گەلێ مە دبینن دیارە. وەکو نەتەوە و گەلێن د بن خولامتیا کۆلۆنیالیست دا، دخوازن گەلێ کورد و کوردستانێ بکەنە بەشەک ژ ترکیا و نەتەوەیا ترک، مە وەکی کۆلەیێن ئیتاعەتکار ژ بۆ خوە بدەنە کارکرن”.
ھەر تشتێ کو HRKێ د داخویانییا خوە دا رەد کری، ئیرۆ بوویە بنگەھا پارادیگمایا ئۆجەلان. “دەمۆکراتیزەکرنا ترکیایێ، د بن ناسنامەیا ژۆرین یا ترک بوونێ دا یەکبوون و بوونە پارچەیەک ژ نەتەوەیا ترک” بنگەھا ئارمانجا پرۆژەیا چارەسەریێ یا ئۆجەلانە. جھێ کو عەڤدللا ئۆجەلان ئارمانجا خوە تێدا گەلەک ب زەلالی راڤە دکەت ئیمرالییە. ئۆجەلان دبێژیتە وی کەسێ لێپرسینێ لگەل دکەت ئانکو (ئاتتیلا ئووگور): “قورمێ دارێ نەتەوەیا ترکە ئەم کورد ژی چقێن وێ دارێینە.” پاشان ئۆجەلان ب سەدان رووپەلێن پرتووکان دنڤیسیت کو بکاریت ب کوردا بدەتە قەبوول کرن کو ئەو چقێ دارا نەتەوەیا ترکن. پێدڤییە کو ئەم کەڤانەکێ ڤەکەین و ڤێ یەکێ دیار بکەین: بوونە چقێ دارێ ب وێ واتەیێ دهێت کو ھەر دەم بهێتە کەزاختن. گەر کورد چقەک ژ نەتەوەیا ترک بن، دێ دەم ب دەم ئەڤ چقلە هێنە برین داکو ئەو درێژ نەبن.
پەکەکە وەکە تەڤگەرەکا دژە-شۆرەشگەرێ
گوھراندنا ئارمانجا پەکەکێ باندۆرا خوە ل گوھارتنا ناڤان ژی دکەت. ئەو رێخستنا لەشکەری یا بناڤێ HRK، د سالا 1986ێ دا بوو ARGK (ئارتێشا رزگارییا گەلێ کوردستانێ). ئانکو ژ رزگارکرنا نەتەوەیا کوردستانێ گوهارتە رزگارکرنا مرۆڤێن کورد. لێبەلێ، د سالێن 2000ێ دا، پەکەکێ ھەما ھەما د چ تەڤگەرێن خوە یێن لەشکەری دا ناڤێ کوردستانێ نەهێلا. ھەموو ھێزێن خوەیێن لەشکەری وەکی “ھێزا پاراستنا گەل” کۆم کرن. پشترا، ژ بۆ رۆژئاڤا یەکینەیێن پاراستنا گەل-YPG ئاڤا کر، ژ بۆ باکور یەکیتیا پاراستنا سڤیل-YPS ئاڤا کر، ژ بۆ شنگالێ “یەکینەیێن بەرخوەدانا شنگالێ YBŞ ئاڤا کر. ئەڤ گوھارتنە نە ب سەدەمێن گوونجاوی یان ژی ژ نیشکاڤە چێبوونە. ئارمانجا پەکەکێ ب ڤان گوهارتنان ئەوە کو دخوازیت ناڤێ کوردستانێ و نەتەوەیا کورد بەرزە و نەدییار بکەت.
گەلەک گرنگە کو کورد محاسبا شەر و دژوارییا ڤێ نیڤ سەدسالیا پەکەکێ دایە مەشاندن بکەت. لێبەلێ، شرۆڤەیێن ڤان پێڤاژۆیێن دیرۆکی ناھێنە کرن. ئەو شرۆڤەیێن ھەیی ژی یێن پەکەکێ و دەولەتا ترک یا داگیرکەرن. دیارە د جیھانا لێپرسینێ دا کو ئالیەک خوە دپارێزیت و ئالییێ دی ژی وانا وەکو شەیتان دنرخینیت، چ راستی دەرناکەڤن ھۆلێ.
د شرۆڤەیێن پەکەکێ و دەولەتا ترک دا راستی تێنە ڤەشارتن
دەولەتا ترکیێ ھەموو پێڤاژۆیێن پەکەکێ ب پێنگاڤەکا دژە-ترکیێ ب ناڤ دکەت کو ب هاندان و پشتەڤانیا ھێزێن بیانی دخوازن ترکیا ژناڤ ببەن. مسۆگەرە کو داگیرکەرێ کوردستانێ یێ ھەری مەترسیدار د دەربارێ خوە و شەری دا ئاگاھییێن راست بەلاڤ ناکەت. ھەر تشت ل سەر چیرۆک و پرۆپاگاندایێ تێتە ئاڤا کرن. رێبازەک ب ڤی رەنگی (مانیپوولاسیۆن) ژ ھێلا پەکەکێ ڤە ژی دهێتە بکار ئانین. پەکەکێ تەڤاھیا دیرۆکا خوە ل سەر چیرۆک و پرۆپاگاندایێ ئاڤا کریە. ل گۆری داخویانیێن فەرمی یێن پەکەکێ، ھەر تشت ب سایا عەڤدللا ئۆجەلان چێ بوویە، کو بەردەوام گاڤێن بێ قوسوور دهاڤێت. ھەر کەس پاشڤەروویە، خرابە، بێخێرە، لێ ئۆجەلان رێبەرەک بێ قوسوور، بێ کێماسی و پیرۆزە. پەکەکە تەنێ ل سەر باوەرمەندیێ لسەر لنگا مایە.
ووسا دییار دبیت کو نرخاندنا ڤێ پێڤاژۆیا 45 سالی یا باکورێ کوردستانێ ل گۆری ڤان ھەر دوو مانیپولاسیۆنێن پرۆپاگاندا و تێگھشتنێ هاریکارێن مە نابن.
پەکەکە دیرۆکا کوردا ئینکار دکەت
ب گۆتنا کو پەکەکە شەری دکەت و خوینێ درێژیت یەک رەخنەیا ھەری بچووک ژی ناهێتە قەبوولکرن یێن بکەن ژی، تێنە سنۆردەرکرن. ب تایبەتی نفشێ نوو یێ کورد ب ھەستیاری نێزیکی پەکەکێ دبیت و بێی کو بهێتە پرسیار کرن و شکبرن، ھەموو تشتا ب راستی و حەقیقەت قەبوول دکەت. لێ بەلێ زرار و سەختەکاریا کو پەکەکێ د دیرۆکا کوردستانێ دا چێکری، ژ یا دەولەتا ترک زێدەترە. ژ بەر کو پەکەکە د ڤەگۆتنا دیرۆکا کوردستانێ دا ووسا دیار دکەت کو دیرۆکا کوردستانێ ژ وان دەستپێکریە. ل گۆری ڤەگۆتنا پەکەکێ، بەریا پەکەکێ، ل باکورێ کوردستانێ و ل تەڤاھیا کوردستانێ کوردایەتی نەبوو و کورد نەبوون. کوردایەتی بەر ب ژناڤچوونێ ڤە دچوو. ب پەکەکێ “کوردێ مری” ژ گۆرێ ھاتە دەرخستن. خالا کو د داویا ڤێ ئاخافتنێ دا گھیشتییێ ئەڤەیە: “گەر پەکەکە نەبایە، دا کورد ژناڤ چن. پەکەکە چ بکەت، راستە، وی دەمی ھەر کەس دەیندارێ پەکەکێ یە، پێویستە ھەر کەسەک گوهداریا پەکەکێ بکەت.”
دەما کو پەکەکە ڤی کاری دکەت، دیرۆکێ وەکو میتۆلۆژی دنرخینیت و ب هەستیاری دیرۆکێ ڤەدگێریت و راستییان ڤەدشێریت. تشتێن کو پەکەکە دبێژیت تەنێ ئەفسانەیەکە. لێبەلێ، د راستیێ دا، ب ھەزاران سیدارەدان ھەنە، کوشتن، ڤالاکرنا گوندان و ئێشا وان زارۆکێن سێوی هێلای، ئاژانسێن ئیستیخباراتێ، رێکەفتن، بازرگانییا ل سەر خوینا جوانێن کورد ھەیە. یا ھەری گرنگ، شەرەکێ کو کەس نزانیت ل دژی کێ و ب چ ئارمانج دهێتە کرن، ھەیە. یا راست، شەرەکێ کو ل دژی کوردان ب ھەر ئاوایی دهێتە مەشاندن ھەیە.
کی شەری دکەت کی ب رێڤە دبەت
ژ دەستپێکا شەرێ پەکەکێ و هێرڤە، تەنێ ل باکورێ کوردستانێ زێدەیی 40 ھەزار کەسا ژیانا خوە ژ دەست دایە و ب ھەزاران گوند ژی ھاتنە ڤالاکرن، ب ھەزاران کەس بریندار بوونە و ب ملیۆنا کورد پەنابەر بوونە. گەلێ کورد کوشتنێن کریار نەدیار، سێدارەدان و بەرزەکرن، زندانی کرن و شەوتاندنا گوندان ب چاڤێن خوە دیتن. ب ھەزاران جوانا ژ بۆ شەرێ دژی داگیرکەرییێ بەرێ خوە دا چیایان. دیرۆک ب دەھان میناکان هاتیە داگرتن کو ئارمانجا گەل و ئارمانجا بازرگانێن شەری دمەشینن نە یەکە. پەکەکێ ئەڤ تێکۆشینا گەلێ کورد نەئافراندییە. گەلێ کورد ژخوە ملەتەکی شەرکەرە، گەلێ بەرخوەدێرە، ھەر دەم بەرێ خوە دایە چیایێن بلند. رەخنەکرنا پەکەکێ، ب رامانا رەخنەکرنا گەلێ کورد و رەخنەکرنا یێن جانێ خوە فیدا کری، ناهێت. بەرەڤاژی، ئاشکەراکرنا دیرۆکا پەکەکێ یا د ناڤا 50 سالان دا کو چاوا پەکەکە بوویە تەڤگەرەکا دژە-شۆرەشا سەرخوەبوونا کوردستانێ و خوەدی دەرکەتنا ل خوین و کەدا گەلێ کوردە. ژ بەر ڤێ یەکێ، ئەم دێ داتا و چیرۆکا دیرۆکا پەکەکێ یا شەر و دژوارییا 50 سالان ژ بۆی هەوە نڤیسین.
د بەشا دوویەمین دا ئەم دێ باسی ڤێ یەکێ کەین: پەکەکێ گولـلەیا یەکەم بەردا کێ/کی؟ پەکەکە ل سەر کیژان بنگەھی ئاڤا بوو؟
