بەشەک ژ پرتووکا “پەکەکە پرۆژەیەک بۆ ژناڤبرنا بزاڤا نەتەوی یا کوردان، ڤەکۆلینەک ل سەر ئایدییا و دیرۆکا پارتیا کارکەرێن کوردستانێ” ژ نڤیساندنا :جەمیل کولاهی
قۆناغا چارەمین یا ژیانا ئایدۆلۆژی یا ئۆجەلان و دەولەتا-نەتەوی
ئۆجەلان بنەمایێن ئایدۆلۆژی یێن دەلوت-نەتەوە یان ژی هەر ئەوا کو ب ناسیۆنالیزم دهێتە ناسین، ب زانستا پۆزیتیڤیستی، سەکسیزم و ئۆلی دبینیت. ئۆجەلان ئەڤ مژار ژ تەئۆرییا کار یا کارل مارکس وەرگرتیە، لێ بەلێ، ئۆجەلان هاتیە و ئەڤە بەرەڤاژی کریە و هەموو پرسگرێکێن د ناڤا جڤاکێ دا وەکو کار و داهات حەتا ناکۆکیێن نەتەوی ئێخستینە ملێ دەولەت-نەتەوە یێ.! ئۆجەلان ل سەر وێ باوەرێ یە کو گەر دەولەت-نەتەوە ژناڤ بچن، کێشە دێ چارەسەر بن.
ئۆجەلان دبێژیت :”د بەرێ دا سلۆگانا کوردستانا سەربەخۆ، یەک پارچە و سۆسیالیست هاتە بلندکرن. چاڤکانییا ڤێ سلۆگانێ ل زێهنیەتا نەتەوەپەرەریێ یە، کو هەم د وارێ ئایدۆلۆژیک دا و هەم د وارێ سیاسی دا تشتەکێ کەتواری نینە! عەرەب بوونە زێدەتر ژ 20 دەولەتان، تورک و ئیران ژی هەر ب وی رەنگی، دابەش بوونا کوردان جوداترە و جوداهیا تایبەت ب خوە ڤە هەیە. ئەگەر هەر پارچەیەک ژ گەل جودا شەرێ نەتەوی و نیشتیمانی دەست پێ بکەت، هەموو رۆژهلاتا ناڤین دێ بیتە مەیدانا شەری. ب جودابوونا زیدەتر، کێشەیێن جوگرافی و ئۆلی دێ کوورتر بن. دێ هەر دەر بیتە شەرێ فەلەستین و ئیسرائیلێ. یا ئاشکەرا یە کو ئەڤ نەرینە ل سەر نەتەوە و ولاتێ یەک پارچە ل زیهنیەتەک نەتەوەپەروەر سەرۆکانیێ وەردگریت و بوویە سەدەما خویناوی ترین شەرێن ڤان دو سەدەیا. رێیا دروست ئەڤەیە کو سنۆرێن رۆژهلاتا ناڤین یێن نها وەکو بنیات بهێنە وەرگرتن و ب خەباتا دەمۆکراسی و مافێن ئەساسی د هەموو ولات و دەولەتان دا و ب پاراستنا یەکپارچەئیا ئاخا ڤان ولاتان، مافێن وەک هەڤ و پێکڤە ژیانا ئازاد بهێتە دەستەبەرکرن”. «ئۆجەلان: 2006- لاپەرە 20-21»
ئۆجەلان د ڤێ دەربارێ دا دبێژیت: “د دەهەیێن دوماهیێ دا کوردان ب تەنێ ب مەرەما ناساندنا خوە خەبات ل دژی هێزێن سەردەست نەکریە، بەلکو ژ بۆ ئازادکرنا جڤاکی ل دەست فەئۆدالیزمێ دا ژی خەبات کریە. ئاڤاکرنا دەولەتا نەتەوی ژ بۆ من ئەلتەرناتیڤ نینە. چارەسەریا کێشەیا کوردان پێویست ب ڤەدیتنا رێیەکێ یە کو تێدا یان مۆدەرنیتەیا کاپیتالیستی بهێطە لاواز کرن یان بەر ب پاشڤە وێ پال بدەت.! ئەڤە کو جیهێ خوەجیهبوونا کوردان هاتیە پارچەکرن ب سەر 4 ولاتان دا و بوویە سەدەما پێکئانینا رێیە چارەیەکا دەمۆکراتیکا پیویست.! ئەردنیگارییا جیۆستەراتەژیکا ئاخا کوردان، شانسەکی مەزن ددەتە پرۆژەیا دەمۆکراتیکا کوردان ژ بۆ دیمۆکراتیزە کرنا رۆژهلاتا ناڤین. ناڤێ ڤێ پرۆژەیێ کۆنفەدرالیزما دەمۆکراتیکە. «ئۆجەلان: 2001- 19-20»
تشتەکێ گرنگ کو ئۆجەلان ل ڤیرە ئاماژێ پی ددەت ئەڤەیە کو کورد هێژان د قۆناغا “فەئۆدالیزم”ێ دانە، لێ بەلێ هزرا کۆنفەدرالیزما دەمۆکراتیک هزرا بووکچینە. د ڤێ نەرینا ئۆجەلان دا یا کو بندەستیێ و نە دادپەروەریێ دروست دکەت، کاپیتالیزم نینە، بەلکو دەولەت-نەتەوە یە.
د ئەنجام دا ئۆجەلان دبێژیت: دەما سەرهلدان ب مەرەما پێکئانینا دەولەتا سەربخوە و شۆرەشێن رزگاریخواز وەک یێن پێش نها ب سەرڤە چوویە. سەرهلدان ژ بۆ مەرەما پێکئانینا دەولەتێ و رزگارییا نەتەوی د ئەنجام دا تشتەک زێدەتر ژ دەولەتا کاپیتالیستی نینە. نە ب تەنێ هیچ یەک ژ پرسگرێکێن گەل پێ چارەسەر نابن، بەلکو دێ پرسگرێکان کوورتر کەت. «ئۆجەلان: 2006، لاپەرە 44-49-50»
د نەرینا ئاپۆ دا پێویست دکەت کورد ببنە گارانتیکەرێن یەکپارچەئیێ (مەرەم پێ یەکپارچەئیا ئیران، ترکیێ، ئیراق و سووریێ) د چارچووڤەیەکا دیمۆکراتیک دا و د حالەتا هێزەکا جوداخواز و شۆرەشگەر ژ بۆ وان ولاتێن تێدا دژین بهێنە دەر. چارەسەر نە سەرهلدانە و نە ژی جوداخازیە، بەلکو سازشا دەمۆکراتیک و ئاشتیخوازانە یە. دابەشبوونا کوردان د رۆژهلاتا ناڤین دا نها ژبۆی وان دەستکەفتەکە. خوە ژەهر پێدانا کوردان ب نەتەوەپەروەریێ دەرەنجامێن پۆزەتیڤ ل دووڤ خوە ئانینە. گەر گەلێ کورد گوهەرینێن دەمۆکراتیک د ناڤا خوە دا پێک بینیت، نەتەوەیێن دی ژی دێ ناچار بن گوهەرینا دیمۆکراتیک د خوە دا بکەن. د بەرێ دا کورد بووبوونە ئالاڤێن جوداخوازیێ و ئالاڤێن دەستێ بیانیان. ئیرۆ بەرەڤاژی رابووری پێکئانینا ئازدی، ئاشتی و براتیێ گارانتی دکەن. بزاڤا کورد ئەساسا یەکیتیا دەولەت و پاراستنا یەک پارچەئیا ئاخا وان ولاتا نە. ل ڤێرە هێڤە، کورد ل هەر جیهەکێ بژین، دێ بیرهینەرێن بەرەڤ پێش برنا ئازادیێ و دەمۆکراسیێ بن. کورد دێ ل ئیرانێ رۆلەک دیرۆکی وەرگرن، دێ گاڤێن ب هێز ژ بۆی دروستکرنا کۆمارا دیمۆکراتیکا ئیسلامی، یان سیستەمەکێ مۆدەرن بهاڤێژن. د ئیراقێ دا د چارچووڤەیا فەدەراسیۆنا دیمۆکراتیک گارانتیا سەرەکی یا پیکئانینا ئیراقا دەمۆکراتیک یان فەدەراسیۆنا ئیراقێ بن. ل ترکیێ ژبۆی سەرکەفتنا کۆمارا دیمۆکراتیک و ئاڤێتنا گاڤێن هشیار و دیمۆکراتیک رۆلا سەرەکی بینن. ژ لایەکێ دی ڤە رۆلا وان د پێکئانینا سووریایا دیمۆکراتیک نابیت بەرچاڤ نەهێتە وەرگرتن. «ئۆجەلان: 2008، لاپەر 100»
